Για να εκτιμήσουμε καλύτερα το λογισμικό Ανοικτού Κώδικα, χρειαζόμαστε μια βασική κατανόηση του νόμου δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Το λογισμικό Ανοικτού Κώδικα στηρίζεται πλήρως στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας [1]. Προκειμένου να εκτιμηθούν τα δικαιώματα που χορηγούνται κάτω από τις άδειες Ανοικτού Κώδικα, πρέπει πρώτα να είμαστε εξοικειωμένοι με τη βασική δέσμη των δικαιωμάτων που χορηγούνται στον κάτοχο πνευματικής ιδιοκτησίας. Στο πλαίσιο του Αμερικάνικου νόμου περί δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, τα δικαιώματα αυτά είναι:
Το αποκλειστικό δικαίωμα να αντιγραφεί η εργασία
Το αποκλειστικό δικαίωμα να δημιουργηθούν παράγωγες εργασίες
Το αποκλειστικό δικαίωμα να διανεμηθεί η εργασία
Το αποκλειστικό δικαίωμα να εκπονηθεί η εργασία και
Το αποκλειστικό δικαίωμα να παρουσιαστεί η εργασία [2]
Αυτά τα δικαιώματα, με τη σειρά τους, υπάγονται σε συγκεκριμένους περιορισμούς, όπως τα δικαιώματα της "δίκαιης χρήσης." Η δίκαιη χρήση περιλαμβάνει τη χρήση μιας εργασίας για λόγους κριτικής, σχολιασμού, ειδήσεων, διδασκαλίας, υποτροφίας ή έρευνας και δεν αποτελεί την παράβαση της εργασίας. Το αν μια συγκεκριμένη χρήση είναι δίκαιη χρήση καθορίζεται από διάφορους παράγοντες, που περιλαμβάνουν:
το σκοπό και το χαρακτήρα της χρήσης, που περιλαμβάνουν εάν μια τέτοια χρήση είναι εμπορικής φύσης ή είναι για τους μη κερδοσκοπικούς εκπαιδευτικούς σκοπούς
τη φύση της πνευματικής ιδιοκτησίας
το ποσό και την ουσία του μέρους που χρησιμοποιήθηκε σε σχέση με την εργασία συνολικά και
την επίδραση της χρήσης επάνω στην πιθανή αγορά ή την αξία της εργασίας [3].
Οι εργασίες, όπως και το λογισμικό, μπορούν να διατεθούν στο κοινό και να υπάρξουν έξω από το πεδίο του νόμου των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας [4]. Παρόλα αυτά, με τις αλλαγές στο νόμο δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας κατά τη δεκαετία του '70 και του '80, συμπεριλαμβανομένης της αυτόματης εφαρμογής των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας κάτω από τη σύμβαση της Βέρνης, δεν είναι πλέον εύκολη δουλειά να διατεθεί το λογισμικό στο κοινό [5]. Το λογισμικό (ή οποιοδήποτε άλλο σώμα εργασίας) που διατείθενται στο κοινό δεν μπορούν, εξ ορισμού, να θέσουν οποιουσδήποτε περιορισμούς στο πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί, τροποποιηθεί ή διανεμηθεί και από ποιόν (αν και άλλοι νόμοι, όπως οι έλεγχοι εξαγωγής, μπορούν ακόμα να περιορίσουν τη χρήση ή τη διανομή λογισμικού). Εάν το λογισμικό Ανοικτού Κώδικα υπαγόταν στο κοινό (δηλαδή μη υπαγόμενο στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επειδή ο δημιουργός τα έχει αποκηρύξει), οποιαδήποτε επιχείρηση ή άτομο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το λογισμικό για οποιοδήποτε σκοπό χωρίς οποιοδήποτε περιορισμό δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και δεν θα υπήρχαν απαιτήσεις για τη νομική αναθεώρηση πέρα από την εξασφάλιση της συμμόρφωσης με άλλα καταστατικά (που εφαρμόζονται εξίσου σε όλο το άλλο λογισμικό, είτε του κοινού ή όχι). Επειδή το λογισμικό Ανοικτού Κώδικα δεν υπάγεται στην κοινή διάθεση, αλλά αντ' αυτού προστατεύεται από το νόμο δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και χορηγείται υπο άδεια χρήσης ορισμένων και ίσως μη συμβατικών όρων, αυτοί οι όροι πρέπει να γίνουν κατανοητοί.
Μια έγκυρη άδεια δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας εφαρμόζεται στο σώμα μιας εργασίας και πρέπει να εισάγει τουλάχιστον έναν περιορισμό. Μια άδεια δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας που δεν δηλώνει κανέναν περιορισμό χορηγεί σιωπηρά όλα τα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων χρήσης, τροποποίησης, διανομής, κ.λπ. Οι περισσότερες ιδιόκτητες (proprietary) άδειες δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας λογισμικού περιλαμβάνουν περιορισμούς στη χρήση (συμπεριλαμβανομένων των καθορισμών της "δίκαιης χρήσης", που συνήθως δεν περιλαμβάνουν αντίστροφα εφαρμοσμένη μηχανική -reverse engineering-, ή άλλες τέτοιες χρήσεις), την αντιγραφή (συνήθως μόνο για τους σκοπούς του αντίγραφου ασφαλείας -backup-) και την αναδιανομή (συνήθως μόνο όταν ενεργεί για έναν εξουσιοδοτημένο μεταπωλητή του ιδιοκτήτη των πνευματικών δικαιωμάτων).
| [1] | Όταν μιλώ για το νόμο δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας σε αυτό το έγγραφο, συζητώ για τον Αμερικάνικο νόμο δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας όπως αυτός ενσωματώνεται στον Τίτλο 17 του United States Code. Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής έχουν υπογράψει τη σύμβαση της Βέρνης που καλύπτει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και μάλιστα ο Αμερικάνικος νόμος δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας είναι πολύ όμοιος με το νόμο των άλλων συμβαλλόμενων χωρών στη συνθήκη της Βέρνης. Εντούτοις, υπάρχουν παροχές στον Αμερικάνικο νόμο περί δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας που είναι μοναδικές για τις ΗΠΑ, όπως η καταγραφή των δικαιωμάτων αυτών. Τα πρόσωπα στις χώρες εκτός των ΗΠΑ πρέπει να συμβουλευθούν τους τοπικούς τους νομικούς συμβούλους που ειδικεύονται στο νόμο περί δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. |
| [2] | §1-106, Title 17, U.S. Code. |
| [3] | §1-107, Title 17, U.S. Code. |
| [4] | Ο 37 CFR 201.26 καθορίζει το δημόσιο λογισμικό υπολογιστών ως το λογισμικό που έχει διανεμηθεί δημόσια με μια ρητή αποκήρυξη της προστασίας δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας από τον ίδιο τον ιδιοκτήτη. Όπως έχει δηλώσει το Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού (FSF), το δημόσιο λογισμικό δεν έχει καθόλου δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. |
| [5] | Υπό το νόμο Δικαστικών Βελτιώσεων του 1990, που ενέκρινε τη δημιουργία ενός εθνικού ληξιαρχείου για το κοινά διανεμημένο λογισμικό (shareware), οι ιδιοκτήτες δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας λογισμικού μπορούν να δωρίσουν το λογισμικό τους στο κοινό με το να το αναθέσουν στο Machine-Readable Collections Reading Room (δωμάτιο συλλογών που μπορούν να αναγνωριστούν από μηχανές) της βιβλιοθήκης του Κογκρέσου. 37 Code of Federal Regulations Part 201.26 (1991). |